Saturday, December 13, 2025

කාරණා දෙකයි!


මේක කියවලා තම තමන්ටත් මේ ගතිගුණ තියෙනවා නම් ටිපර් පාක් කරන්න යන්න හෝ කෝල් අරන් කිරි කොරහ නටන්න වගේ දේවල් වලට යන්න එපා. ඒවා හදාගන්ඩ බලන්ඩ. මොකද එහෙම රියැක්ශන් දෙන එක ඒක හරි වාතයි. මොකද මේක ලිව්වේ ඔහේ ඉන්න ගමන් ඇඟිලි වල හිරි යන්නත් එක්ක!
හරි ඩිස්ක්ලේමරේ ඉවරයි. කතාවට එමු.

කෙනෙක් තව කෙනෙක් වෙනුවෙන් තම කාලය මහන්සිය හෝ කුමන හෝ කාරණාවක් වැය කරන්නේ ඒ මනුස්සයා අනෙකා ගැන තියෙන විශ්වාසය හින්දා. ඒක නියතයක්. ඒ විශ්වාසය කියන වචනය ඇතුලේ තමන් සේවය කරන තැනින් තමන්ට ලබාදෙන වේතනයට සාධාරණයක් කිරීමේ ඉඳන් තමන්ගේ කසාද ගෑණිට මිනිහට සැලකීම වෙනකල් ම ඔය විශ්වාසය කියන කාරණය විභේදනය වෙනවා. ඒ වගේම අපි අවුරුදු පහෙන් පහට පැවතෙන මැතිවරණයකදී පවා අපේ කතිරය ලකුණු කරන්නේ ඔය කියාපු අපි වැඩියෙන්ම "විශ්වාස" කරන මනුස්සයාගේ ප්‍රතිපත්ති කට්ටලේ ගැන යම් පැහැදීමක් තියෙන නිසා තමයි. 

දැන් තමා ඊගාව කොටස!! බැරි වෙලා හරි අපි අර උඩ කිව්ව අපි පට්ට විශ්වාසේ තියලා අපේ කාලය මුදල් සහ ආදරය හෝ අපේ අනාගතය වෙනුවෙන් අපි investment එකක් විදියට අපි මැතිවරණයකදි අපි ලකුණු කරපු කතිරෙට පාත්‍ර වර්ගයා වුන එකා/එකී, අපේ ඒ විශ්වාසය බින්දොත් මොකද වෙන්නේ? කුජීතයි නේද පිංවත? 
අන්න එහෙම සමාජයක් විදියට පවතින ආණ්ඩුව ගැන විශ්වාසය නැති වුන අවස්තාවක් තමා ප්‍රෙන්ඩ්ස්, අරගලේ පටන් අරන් පැවති ආණ්ඩුව හොම්බෙන් යැව්වේ. සමහර අවස්තා තියෙනවා දශකයක වෙනස්කම් සතියෙන් වෙන සහ සතියක වෙනසක් වත් දශකයක් තුල නොවෙන. නිකමට හිතන්නකෝ ඔහොම විශ්වාසභංගයක් කෙනෙක් තමන්ගේ පාට්නර් කෙනෙක් ගැන වුනොත් වෙන අගතිය?

එහෙම වුණාම අපි ඒ මනුස්සයා හෝ සමාජේ අපි එක්කලා කොච්චර සමීපව කටයුතු කලත්, මොන වගේ දේවල් කිව්වත්, මොන ආකාරේ පොරොන්දු දුන්නත් ආපහු ඌව විශ්වාස කරන්ඩ අපේ හිත නැවෙන්නේ නෑ.
එහෙම නැවෙන එවුන් ඉන්නවා උන් හරිම දීනයි. උන් එහෙම කරන්නේ පලිගැනීමේ චේතනාවෙන් හෝ වෙන කරන්න දෙයක් නැති කමට. මම දන්න අපේ හිතවතෙක් ඉන්නවා පොර සාමාන්‍යයෙන් කිසි දෙයක් සම්බන්ධයෙන් ගණන් ගැනීමක් කරන්නේ නෑ. කොටින්ම පොර පොරගේ ලෝකේ. බැරි වෙලාවත් පොරට කෙනෙක්ව එපා වෙනවා නම් හෝ එහෙම වීගෙන යනවා නම් පොර පණ ඇරලා ඒ අදාල මනුස්සයට සලකනවා. ඌව තමන් ගැන විස්වාස කරන තරමට මනසේ උඩටම ගෙනල්ල ගෙනල්ල එක පාරටම සියලුම සම්බන්ධතා ඇසිල්ලකින් අත ඇරලා දාලා හොයන්නත් බැරිවෙන්න අතුරුදන් වෙනවා. ඉතින් අර අනික් පොර ජීවිත කාලයක් ම ඉන්නේ පොලේ ගහලා වගේ මානසිකත්වයෙන් කොච්චර කල්පනා කලත් පොරට හේතුවක් හොයාගන්න බෑ. 

අපි ආපහු විශ්වාසය බින්දම මොකද වෙන්නේ කියන තැනට ආවොත්, අපි ගොඩක් වෙලාවට ඒ පුද්ගලයා අපි එක්කම ජීවත් උනත් අපි පොරව මනසින් ඉවත් කරලා ජීවත් වෙන්න පටන් ගන්නවා. තමන් කෙනෙක්ට වෛර කරනවට වඩා ඔහුව හිතෙන් අතෑරලා ජීවත් වෙන්න පුරුදු උනාම හරි ලේසීයි. මොකටද හිතේ කුණු වෛරය වගේ දේවල් පුරවගෙන අපහසුවෙන් ඉන්නේ. ජීව්තේ ඇතුලේදී අපිට ඔහුට/ ඇයට නොදැනෙන්න ඔහුව අතෑරලා ජීවත් වෙන්න පුලුවන්. 

දකින් දකින තැන බැණ අඬගහගන්නවා වගේ කැලේ නීතිය මනුස්ස ලෝකේ ක්‍රියාත්මක කරන්න යනවට වඩා අර වැඩේ පට්ට එෆෙක්ටිව්. හැමෝම සතුටින්. 

ඔය අපි ඉස්සෙල්ලා කතාකරපු වර්ගයේ මිනිස්සු ගොඩක් වෙලාවට හිතන්නේ තමන් තමා විශ්වයේ කේන්ද්‍රය [center of the universe] ග්‍රහලෝක පවා කැරකෙන්නේ තමන්ගේ වටේය කියලා. ඔහොම හිතන මිනිස්සුන්ට තමන්ගේ සිතුවිලි වලින් හදාගන්නා අර EGO ඔටුන්න වැටෙන තැනක් එනවා. අන්න එදාට තමා පට්ට අමාරු වෙන්නේ. මොකද බබ්ල් ලයිෆ් එක කියන්නේ හරි පුදුම දෙයක්. බුබුල ඇතුලේ ඉන්න තාක්කල් තමන්ට පුලුවන් බොහෝම සතුටින් තමන්ට රිසි හිතුවක්කාර කම් කරගෙන ඉන්න, ඒත් අර කියාපු comfort zone එකෙන් එලියට ආවට පස්සේ වෙන්න දියෙන් ගොඩදාපු මාලුවට වෙච්ච දේ. 

මීනිස්සු තමන් කියන කියන දේට එකඟ වෙන්නේ එක්කො කපටිකමට, එක්කෝ තමන් තව කෙනෙක්ට හිංසාවක් වාචිකව/මානසිකව/ශාරිරිකව කරයි කියන බයට, එහෙමත් නැත්නම් මූ මංපොර ජාතකේ ගහලා ඒ මත්තෙම නැහිලා මැරිලා ගියදෙන් කියලා හිතාගෙන වෙන්න පුලුවන්. ඒ නිසා මිනිහෙක් විදියට අපි කවුරු කවුරුත් පොඩ්ඩක් සංවේදී වෙන්න පුලුවන්නම් ගොඩාක් ප්‍රශ්ණ විසඳගන්න පහසුවේවි. 

ඒ නිසා හිනාවෙන්න එපා විපතක්නේ වෙලා තියෙන්නේ, අනික මේක අපිලගේ රට, අපිලගේ ජාතිය, අම්..see more

Wednesday, December 10, 2025

ශිෂ්ටාචාරයක පළමු සලකුණ

මානව විද්‍යාඥ මාග්‍රට් මීඩ් මහත්මිය


වසර කිහිපයකට පෙර මානව විද්‍යාඥ මාග්‍රට් මීඩ්ගෙන් ශිෂ්‍යාවක් විසින් සංස්කෘතියක තුලදී "ශිෂ්ටාචාරයක පළමු ලකුණ ලෙස සලකන්නේ කුමක්ද?" යි විමසා ඇත. එම ශිෂ්‍යයා ඇත්ත වශයෙන් ම මීඩ්ගෙන් බලාපොරොත්තු වූයේ ඈ මාළු කොකු හෝ මැටි මුට්ටි හෝ ඇඹරුම් ගල් ගැන කතා කරනු ඇත කියා යි.

නමුත් ඒ වෙනුවට මීඩ් පවසා සිටියේ සංස්කෘතියක් තුලදී "දියුණුවෙමින්" පවතින ශිෂ්ටාචාරයක පළමු සලකුණ" ලෙස "කැඩී බිඳී ගොස් පසුව සුව වූ කලවා අස්ථියක් (femur) බවයි.

වැඩි දුරටත් තම මතයේ අරුත පැහැදිලි කල මීඩ්,
"සත්ව රාජධානියේ දී අනතුරකින් ඔබේ කකුල කැඩී ගියහොත් ඔබට මිය යන්නට ඇති අවස්ථා ඉතා ඉහළයි. ඒ වගේම ඔබට අනතුරකින් පලා යාමට, දිය ලබා ගැනීම සඳහා ගඟකට යාමට හෝ ආහාර සඳහා දඩයම් කිරීමට නොහැකි වෙනවා. එහි ප්‍රථිඵලය වන්නේ තවත් සතෙකුට ඔබව ගොදුරක් වීමයි. කිසිම සතෙක්ගේ අස්ථියක් කැඩී නැවත සුව වෙනතුරු ජීවත්ව ඉඳලා තියෙනවා කියලා කොහේවත් සඳහන් වෙලා නෑ."

යමෙක් වැටුණු තැනැත්තා සමඟ සිටීමට කාලය ගත කර, තුවාලය බැඳ, පුද්ගලයා ආරක්ෂිත ස්ථානයකට ගෙන ගොස්, සුවය ලැබීමෙන් පුද්ගලයාට සත්කාර කර ඔහුගේ බිඳුණු කලවාස්ථිය සුව වූ බවට සාක්ෂියක්.

"ඒ කියන්නේ දියුණුවට පත්වන ශිෂ්ටාචාරයක ලක්ෂණයක්. දුෂ්කරතා මැද වෙනත් කෙනෙකුට උපකාර කිරීමම දියුණු ශිෂ්ටාචාරයක් ආරම්භ වන තැනයි" මීඩ් සිය සිසුන්‍ වෙත පවසා සිටියා. 

Ira Byock විසින් ලියන ලද මුල් සටහනේ පරිවර්තනයකි. 
22/08/2024 රාත්‍රීය.

Thursday, December 4, 2025

සුනේත්‍රාගේ "කෙටි පණිවිඩය හා දිග කතා"



කෙටි කතා පොතකි. කතන්දර හතකි. ඒ එකකට එකක් වෙනස් වැ ලියූ ඒවාය..! කෙටිකතා තුල හිඳ සුනේත්‍රා ජීවිතය කියන්නී අපට ඇත්තේ ඒ ජීවන අත්දැකීම අකුරු තුලින් අසා සිටීම පමණෙකි..!    
සබරගමුව සිය ජීවිතයේ කොටසක් කරගත් සුනේත්‍රා රාජකරුණානායක මහත්මිය පාලම් ගෙදර, ගෙදර බුදුන්ගේ රහස, චීන මනාලිය, දෙවෙනි කසාදය, හීල්ලීම, දඹදිව වන්දනාව, කෙටි පණිවිඩය ආදී වශයෙන් එකකට එකක් වෙනස් කතා හතකින් අපහමුවට එයි..!
අතීතයත් අනාගතයත් අතරමැද පිහිටි වර්ථමානයක් නොවන තැනක හිඳ කියන කතාව අපේ වන්නට යන්නේ ඉතා සුළු වේලාවකි.
සිය පෙරවදන තුලින් සුනේත්‍රා පොත පිළිබඳව කියනා ආකාරයට ඉහත කී කතා හතෙන් හතරක් සිය ඉංග්‍රීසි කෙටි කතා පොතට ඇදුලත් වූ ඒවා ය. කතාවක් නැවත නැවත ලිවීමේදී කතාව වඩාත් ඔපමට්ටම් වීම ගැන සුනේත්‍රා දරන්නේ මේ වැනි අදහසකි ඒ දෙවෙනි කසාදය කෙටි කතාව ඇසුරිනි..!

" දෙවෙනි කසාදය" මුලින්ම මා ලිව්වේ අනුල ද සිල්වා ගේ ඉල්ලීමකට වනිතා විත්ති සඟරාව සඳහාය. එය නැවත් ඉංග්‍රීසියෙන් ලියුවේ මුල් කතාව ළඟ නැතිව බෙයිජීනයේ සිටිය දීය. දැන් එය නැවත් සිංහලයෙන් ලියනාවිට තවත් වෙනස් කම් සිදුවී තිබේ. තමාගේ කතා තමා විසින් ම භාෂා දෙකකින් ලිවීමේ වාසිය, ඒසේ නිදහසේ කතාව එහා මෙහා කරන්නට හැකි වීම ය"

කියූ ආකාරයට ම ඇය කතාව තුල එහාමෙහා ගොස් අපට කතා තුල පවතින හැරවුම් ලක්ෂයන් ගැන මෙසේ ඉඟිකරයි.

පාලම් ගෙදර
"අනේ.. සර්... අපි ඉස්පිරිතාලෙට යනකල් ම එයාට සිහිය තිබුණා. කිරි දරුවෙක් හේ මං උකුලේ තියාන ගියේ. ඒයා අන්තිමට කිව්වේ "දයෝ මොනා හරි වුනොත් මගේ පොත්ටික ඩියාරෝ මහත්තයට දෙන්න ඕන" කියලා. සර්නං පොත් ටික හොඳට බලාගනියි කියලා කීවා. අනේ අප්පේ අච්ච්‍රයි කීවේ. ඉස්පිරිතාලේ ගාවදී දෙපාරක් ගැස්සුනා වගේ වුණා. ඇස් වල කඳුලු. මොනවද කියන්න වාගේ කට ඇරියා . වචන පිට වුනේ නෑ. එච්චරයි."

ගෙදර බුදුන්ගේ රහස
"ඕගොල්ලෝ කැමති කෙනෙක් බැඳ ගන්න. ඒ වුනාට මට වුණා වගේ ඉස්සරහට මොනවා වේවිද දන්නේ නෑ. ඒ හින්ද තමන්ට තනියන් වුනත් ජීවිතේ ගැට ගහගන්න පුලුවන් දෙයක් ඉගෙන ගන්න මිසක් කසාදෙට හදිස්සි වෙන්න එපා. ඕනම කෙනෙකුට නොහිතන නොපතන දේවල් වලට මූණ දෙන්න වෙනවා. හමුදාවේ කෙනෙක්ගේ ජීවිත කොයි වෙලාවෙද දන්නේ නැහැනේ. ඒ හන්දා තමන්ට ඊට වඩා හයියක් තියෙන්නේ ඕනේ. හමුදාවකට පොලීසියකට වඩා හිතේ හයියක් තියෙන්න ඕනේ ගෑණියෙකුට."

චීන මනාලිය
" එහෙ මිනිස්සු කොකා කෝලා බොනවද? " අප්පච්චී නළල රැළිකරගෙන ඇහුවා. මාසෙකට විතර කලින් මැයි දිනේට යනකොට අප්පච්චිලා මැයි රැළියට බැනර් එකක් අරගෙන ගියානේ බහු ජාතික බූවල්ලෝ පලවා හරිවු කියලා.
"චීනේ ලෝක වෙළඳ සංවිධානේට එකතු වුණා. නිදහස් වෙළඳාම තමයි ඕනේ කියන්නේ" නාමලී අපි කවුරුවත් බලාපොරොත්තු නො වුණු උත්තරයක් දුන්නා.
"ඒ කියන්නේ ඒ ගොල්ලෝ ඇමරිකාව එක්ක යාලුද? විශ්ව විද්‍යාලේ දෙවෙනි වසරේ ඉගෙන ගන්න අපේ ලොකු අම්ම්ගේ දූ සචී ඇහුවා..!
" ඔව්..ඇමෙරිකාව තමා අපේ හොඳම ගනුදෙණුකාරයා..!"
"අපි වෙන දෙයක් කතා කරමු ඔව්වා සේරම කතා කරන්න තව කොච්චර දවස් තියෙනවද?" ලොක්කා වහාම පනලා කතාව නුහුරට යන එක පාලනය කලා.

දෙවෙනි කසාදේ
" අප්පච්චී බැඳලා තියෙන්නේ ළමයෙක් හම්බවෙච්චි සිරියාවතීලු. හරමානිස් ලොකු අක්කට ෆෝන් කරලා කිව්වලු දැං සේරම ඉවරයි කියලා. හරමානිස් කියලා තියෙනවා ඒයා කියපු බවක් නං අඟවන්න එපා කියලා. ඒ මිනිහා පවුලේ කෙනෙක් වාගේ නේ හැම වඩක් ම කරගෙන වැටිලා ඉන්නේ. ලොකු අක්කා එවෙලෙම පිටත් වෙලා මෙන්න සිරියාවතී ලොක්කී වගේ අම්මගේ පොඩි හාන්සී පුටුවේ දිගාවෙලා ඔය මොකද්ද මල් පොතක් කියවනවලු. ඒ ගෑනිගේ ළමයා අපේ අර පරණ ලී අස්සයා පැද පැද හිටියලු."
මට තේරුම් ගන්න බැරු වුනේ ලී අස්සයයි, මල් පොතයි කතාවට සම්බඳවෙන්නේ කොහොමද කියලයි.

හීල්ලීම අනේ මම හිතුවේ ඒ දෙන්න කසාද බඳියි කියලයි. ඒ වුනාට දහම් ට පුන්‍යා වගේම තව පෙම්වතියෝ හිටියාලු. ඒ වුනාට අග මෙහෙසිය පුන්‍යා කියලා තමාලු කියන්නේ.
"මොන කපටියෙක් ද ? ඔයට ආත්ම ගෞරවයක් නැද්ද? ඇයි ඔය මිනිහගේ දහම් පණිවිඩ අහන්නේ ? අනේ මං වගේ නං ඕකා ඉන්න පැත්ත බලාගෙන බත් කන්නේ වත් නෑ." කියලා මං බැන්නා.

දඹදිව වන්දනාව
"මං ඔය බණක් දහමක් අහනවා මිස එක එකීගේ රෙදි බලන්න යන එකක් යැයි ළමයෝ"
"මේං වැන්දා ලොකම්මේ" ඇට්ටරයා ලීලාවතීට දෑත් එක්කලේ හිස ද පහත් කරමිනි.
"උඹ පළයං මම අයියලාට කියලා බලන්නං"
"අයියලාගේ සපෝට්ටෙකක් ලැබුණේ නැත්තං ඉතිං හිඟන්නෙක් වගේ පැදුරු කෑල්ලක ඔතලා ආණ්ඩුවේ කුණු ටැට්ටරෙං වලට පාත් කරන්නයි වෙන්නේ. මොකෝ මෑන් අපිට කියලත් කරපු දෙයක් නැහැනේ."

කෙටි පණිවිඩය
”චාල්ස් මට හිතෙන්නේ ඒගොල්ලෝ රුපියල් දහ දාහක විතර පඩියක් ගන්න හින්දම නෙවී කියලා ඔහොම හිනාවෙලා ඉන්නේ " මා යලිත් කටහඬ අවදිකලේ පරන්තන් හන්දියේ කඩ පසුවූ විට දිස්වෙන තල්ගසක් වටකොට ගත් බෝගස පසුවන විටය.
"ඔව් රස්සාව අමාරු උනත් සටන් විරාමයක සැනසීමක් ඇතිනේ"
මෙසේ සුනේත්‍රා හදවතට කියනා කතාව හඳුණාගන්න. 




පසු සටහන්..,
කෙටිපණිවිඩය සහ දිග කතා
කතුවරිය : සුනේත්‍රා රාජකරුණානායක
ISBN 955-573-463-1
ප්‍රකාශනය: සරසවි ප්‍රකාශකයෝ
ප්‍රථම මුද්‍රණය : 2006
දෙවන මුද්‍රණය : 2008
මිල: රු.275.00